Complotdenken is een term die door de CIA is bedacht om iedereen die geneigd is om kritisch na te denken te stigmatiseren. Het krijgt een stempeltje opgedrukt dat door de media negatief ingekleurd wordt. De laatste tijd zien we de trend dat er door de media pogingen worden gedaan om te laten zien dat je kritisch nadenken wel serieus moet nemen, omdat het nu eenmaal een groeiend verschijnsel is op scholen en in de maatschappij als geheel. Het effect dat de media probeert te bereiken is dat mensen via de media het gevoel krijgen dat de meerderheid complotdenken eigenlijk maar vreemd vindt. Ook worden er pogingen ondernomen om het te psychiatriseren. Minister Schippers heeft zelfs een wetsvoorstel ingediend dat er op lijkt zijn ontworpen om iedereen met een afwijkende mening ter observatie op te kunnen sluiten. Hoewel de petitie tegen dit wetsvoorstel ruim 4300 handtekeningen ophaalde, lijkt de massa niet te deren om wat er gaande is. Kritisch denken wordt tot een doodzonde gestigmatiseerd en het programma ‘Complot or Not‘ van de NPO gepresenteerd door Sjoerd Fennema zet in op het beeld dat je best kritisch na mag denken, maar dat je toch echt experts nodig hebt om het totaal plaatje rond te krijgen.
Maar zijn het juist niet de media die onze perceptie van de waarheid bepalen? Zijn de journalisten en presentatoren niet diegenen die ons beeld van de wereld kunnen sturen omdat zij daartoe de middelen hebben? Is het niet zo dat de bakker van de cake de smaak bepaalt en niet de eter? Perceptie management bestaat al sinds mensenheugenis en waarom zou dat nu ineens anders zijn. Ja het is misschien niet het beste voorbeeld om erbij te halen, want wie gelooft nu dat de media nog steeds de technieken van Joseph Goebbels toepassen? Dat was de minister van propaganda onder de nazi’s. En we gaan er over het algemeen vanuit dat de media het goed met ons voor hebben, dus dat er geen sprake meer kan zijn van nazipraktijken. Goebbels zei: “Als je een grote leugen vertelt en vaak genoeg herhaalt, zullen mensen het uiteindelijk geloven. Men kan de leugen zolang volhouden als nodig is, om de staat te beschermen tegen de politieke, economische en militaire consequenties van deze leugen. Daarom is het van vitaal belang voor de staat om al haar macht te gebruiken om afwijkende meningen te onderdrukken. De waarheid is de doodsvijand van de leugen, en dus is de waarheid de grootste vijand van de staat.”
Nou goed, laten we er even vanuit gaan dat de media ons niet moedwillig voorliegen. Dan nog is de vraag of de media wel altijd de waarheid laten zien. Hoe kon het zijn dat overheden (inclusief kabinet Balkenende 1) het volk voorloog over massavernietigingswapens en om die reden Irak binnenviel en dat dit recentelijk uitkwam? Daarin hebben zij dus een actieve rol gespeeld. Hoe kon het zijn dat het Joegoslavië tribunaal Slobodan Milosevic afgelopen week vrijsprak van betrokkenheid bij genocide terwijl de media jaren lang het beeld ‘schuldig’ wisten neer te zetten, voordat het tribunaal daar überhaupt een uitspraak over deed? Milosevic, die op mysterieuze wijze overleed in de gevangenis van Scheveningen. Soms kun je de media dus wel degelijk een kwalijke rol zien spelen. Goede journalistiek zou zaken eerst goed uitzoeken alvorens iets als waarheid verkondigd wordt. Je zou dus kunnen zeggen dat ze wel degelijk regelmatig als perceptiemanagers fungeren. Je zou ook kunnen stellen dat er voldoende zaken zijn waarin te bewijzen valt dat ze de waarheid van de politiek verkondigen zonder dat dit de waarheid daadwerkelijk is. Hoe betrouwbaar zijn zij dan? Niet zo betrouwbaar als zij zich presenteren. En toch durven zij het aan om kritische denkers te stigmatiseren tot ‘complotdenkers’. Ik noemde nu even twee zaken, maar als u mij de tijd geeft wordt het een hele waslijst met keiharde bewijzen.
Waar het nu even om gaat is de groepsdruk die de media neerleggen bij het grote publiek. Het grote publiek heeft door alle media aandacht het idee gekregen dat wanneer je kritisch bent, je ‘complotdenker’ bent. Ik probeerde laatst op een feestje uit te leggen dat de Oorlog in Irak in 2003 gestart was met het idee dat Saddam Hoessein massavernietigingswapens zou hebben gehad en dat inmiddels bewezen is dat die er niet waren. Toen zei diegene aan wie ik dat vertelde: “dat klinkt als een complottheorie”. Dat is precies wat het effect is van de perceptiemanagement van de media. Zodra je met argumenten komt om iets uit te leggen wat afwijkt van datgene wat mensen in de media gehoord hebben, is het meteen een ‘complottheorie’. Toen ik toelichtte dat dit juist in het nieuws was geweest en dat Tony Blair hiervoor zijn excuses had gemaakt, wilde het er nog steeds niet in. Dit is een op eerste gezicht onverklaarbaar verschijnsel. Het verschijnsel wordt goed weergegeven in het Asch experiment. Het Asch experiment maakt inzichtelijk dat mensen het gedrag van de groep overnemen. Wanneer mensen uit de groep vervangen worden door nieuwe leden, nemen zij ook dit gedrag over. Als uiteindelijk de gehele groep vervangen is, heeft ook die gehele nieuwe groep het gedrag overgenomen, zonder te weten wat de logische verklaring van het gedrag is. De keuze om dus te geloven dat iets een complottheorie is, kan op zeker moment niet meer verklaard worden. Het is gewoon de manier waarop gedacht wordt over ‘kritisch nadenken’. Kritisch nadenken is door de media in geprogrammeerd als iets wat betiteld wordt als ‘complottheorie’ en uiteindelijk neemt iedereen dat stigma over zonder er een verklaring voor te hebben. Het effect is dat iedereen die kritisch nadenkt niet bij de meerderheid hoort en dus buitengesloten dient te worden.
Denkt u voortaan nog eens na waarom u op een bepaalde manier denkt. Vraagt u zich af of dit een ingeprogrammeerde denkwijze is of dat het echt een plausibele denkwijze is. Zijn complotdenkers misschien wel gewoon kritische nadenkers die u op iets proberen te wijzen? Proberen zij u te wijzen op dreigend gevaar door blindheid die is ontstaan door de perceptiemanagement en propaganda van de media? Zijn het misschien mensen die bijvoorbeeld doorzien dat terreur gecreëerd is door de agenten van de elite om het volk alle vrijheden af te pakken middels vrijheidsinperkende wetten en regels? Denk er eens serieus over na of u geen last heeft van het Asch-experiment effect. Kijk eens serieus naar de verhalen van die complotgekkies. Verdiep u eens in de betrouwbaarheid van de media. Durf eens over de groepsdruk heen te stappen. Steun de mensen die u waarschuwden en die afgebrand werden omdat zij wel het lef hadden om de groepsdruk te overstijgen.