Waarom social credits sluimerend geïntroduceerd worden onder het mom van ‘goed burgerschap’

Als je in China gaat rondvragen of het social credit systeem goed is, krijg je meestal als antwoord dat het de burgers dwingt om zich goed te gedragen en het criminaliteit voorkomt. Het houdt iedereen netjes in de pas en dat zorgt voor een ideale situatie. Als je in Nederland rondvraagt of mensen bang zijn dat er een social credit systeem komt, dan denken de meesten dat het zo’n vaart niet zal lopen of ze geloven eveneens dat het eigenlijk wel een verbetering is.

Toen ik in 2016 over het Chinese ‘sesame credit’ systeem schreef, dachten velen nog dat het zo’n vaart niet zou lopen. Inmiddels hoor je het onderwerp overal om je heen en dat zorgt meteen alvast voor een soort gewenning. Zelfs de mainstream media berichten erover, maar laten dan vooral het utopische ideaalbeeld van de technocratisch-communistische heilstaat zien.

We zijn inmiddels al aardig gewend geraakt aan verkapte vormen van social credits. Als je een online aankoop doet of door een medewerker van een bedrijf telefonisch geholpen bent, krijg je kort daarna een e-mail met de vraag of je de service van het bedrijf of de persoon wilt beoordelen. Heb je een huis of kamer gehuurd via Airbnb, dan kun je de verhuurder beoordelen en de verhuurder kan de huurder beoordelen.

Het sluipt er langzamerhand in en juist vanwege dat de genoemde beoordelingstoepassingen beginnen we ook ongemerkt te accepteren dat het best handig is. Wie wil nu niet weten of die hotelkamer wel echt is wat het plaatje laat zien; wie wil nu niet weten of het bedrijf waar je iets koopt feitelijk slechte service biedt?

Het punt is echter dat alles waarvan we nu nog de voordelen zien, in een steeds fijnmazigere variant gestoken zal worden. De introductie van technologie geschiedt altijd in uw voordeel, zodat u het omarmt. Pas als u afhankelijk bent geworden, worden de nadelen zichtbaar.

Denk aan de i-Phone of smartphone. Het was leuk totdat we geconfronteerd werden met de fulltime verzameling van big data. Dan zijn we al zo gewend, dat we dat nadeel schouderophalend wegwuiven onder het mom van “Ik heb toch niets te verbergen”.

We gaan toe naar de tijd van ’the internet of things and bodies’, waarin alles en iedereen in het smart-grid hangt middels een dusdanig hoge bandbreedte, dat alles aan en in je lichaam (en je brein) fulltime gemonitord kan worden. En ook dat wordt verkocht als positief, want jouw smartwatch monitort jouw hartslag en bloedruk en als er iets fout gaat, slaat je telefoon alarm om je te redden door de ambulance in te schakelen.

Downsides? Die zijn er eigenlijk niet. Als jij rookt of alcohol drinkt, moet je je realiseren dat je eigenlijk gewoon slecht gedrag vertoont. Misschien vindt je dat zelf niet, maar volgens de algeheel geldende wetenschappelijke norm van de superstaat is dat het wel; en dus gaat je social credit score omlaag. Als jij niet sport, is dat slecht voor je; dus om je score op te krikken moet je wel.

Het wordt pas creepy als je ineens niet meer met de trein kunt en als mensen je gaan mijden, omdat omgang met iemand met een lagere score de eigen puntenscore verlaagt. We staan aan de vooravond van de introductie van een fascistisch systeem van uitsluiting gerund door technology (een technocratie) en AI.